İnsanoğlunun binlerce yıldır en temel arayışlarından biri kendini tanıyabilmektir. Herkesin doğru tanınmaya ve anlaşılmaya ihtiyacı vardır.
Bu ihtiyaç öğrenciler için daha belirgin ve kritik bir öneme sahiptir.
Bunun karşılanmasında pratik, etkili ve isabetli yaklaşımlara ihtiyaç duyulmaktadır.
Bu yaklaşımların başarısı, insanın psikolojik yönü itibariyle temeli olan mizacın tam ve doğru anlaşılmasına bağlıdır.
Enneagram metodolojisi, mizaçların temel arayışlarını çok net bir şekilde ortaya koymaktadır. Enneagram iletişim halinde olduğumuz yetişkinleri ve çocukları tanımayı ve doğru anlamayı sağlar.
Peki Enneagramın tanımladığı mizaç nedir?
- Bireyin varoluşuyla başlayan ve yaşam boyu değişmeden devam eden kendine has algılama ve gerçekleşme eğilimlerinin bütünüdür.
- Olumlu veya olumsuz sonuçlara dönüşebilecek potansiyelleri bulunan yapısal bir çekirdektir.
- Bireyin psikolojik düzeyde yaşamdaki temel ihtiyaçları, temel bakış açıları ve temel gerçekleşme arayışlarından oluşur.
- İçerisinde bireyin sergilemeye eğilimli olduğu tüm duygusal, bilişsel ve davranışsal özellikler bulunur.
- Aile içi tutumlar, eğitim, kültür, yaşanılan olaylar gibi tüm çevresel faktörler mizaç yapısına göre algılanır ve değerlendirilir. Bilginin algılanma, yorumlanma ve işlenme süreçleri mizaçlara göre farklılık gösterir. Aynı çevre şartlarına muhatap olduğumuz halde, bunları farklı algılayıp farklı değerlendirmemizin nedeni işte bu farklı işletim sistemlerimizdir.
- Özü itibariyle değişmeyen kişiye özel paket programdır. Muhtemel sonuçları öngörülebilir yapısal bir zemin, bir tohum veya çekirdektir denilebilir.
- İçinde bulunduğu ekosistemi algılama ve ona verdiği geri bildirim itibariyle bakıldığında mizaç, karakter ve kişiliğe şekil veren ana işletim sistemidir.
Bu bilgiler ışığında diyebiliriz ki;
- Birey doğuştan kendine özgü bir mizaç tipi ile dünyaya gelir.
- Mizaç tipi yaşam boyu değişmez.
- Kişilik, mizaç yapısı ile çevresel faktörlerin etkileşiminden şekil alır.
- Mizaç yapısı sabit olmasına rağmen içsel ve dışsal etkenlerin zamana göre değişmesine bağlı olarak kişilik yapısı da değişkenlik gösterir.
- Farklı mizaç tipleri ve sonsuz farklılıktaki çevresel faktörler nedeniyle kişiler biriciktir.
- Hiçbir mizaç tipi diğerinden üstün değildir. Eşit değiliz ama eş değeriz.
- Kişiliğin ana şekillendiricisi olan mizacı dikkate aldığımızda bireyi doğru tanıyıp doğru anlayabiliriz.
- Eğitim ve öğretim adına muhatap olduğumuz çocuklarımız ve öğrencilerimiz kendilerinin farklılıklarının fark edilmesini bekliyorlar. Mizaçlarını bilerek onları daha doğru tanıyıp farklılıklarını anlayabiliriz. Onları kendi mizaç yapıları içinde değerlendirir ve o yapıya uygun şekilde rehberlik edebiliriz. Çocuklarımızı onların mizaçlarını bildiğimizde çok daha iyi eğitebilir ve etkin bir yol arkadaşlığı yapabiliriz.
- Çocukların doğuştan getirdikleri mizaç yapılarının temelde neler olduğunu en net şekilde ortaya koyan yaklaşım Enneagram metodolojisidir.
ENNEAGRAM
MİZAÇ MERKEZLİ KİŞİLİK MODELİ
Enneagram modeline göre insanın psikolojik boyutunda üç merkez vardır. Bunlar,
Fizik (eylem) merkezi
Duygu (arzu)merkezi
Akıl (düşünce) merkezi
Olarak isimlendirilir.
Her birey bu üç merkezi kullanır. Ancak bunlardan birini daha ağırlıklı kullanmaya eğilimli olarak doğar.
FİZİK/EYLEM MERKEZİ; KORUMA VE ETKİLİLİK, Bedeni koruma-savunma, Etkin ve hakim olma, Güç ve dış etkilerden bağımsızlık arayışındadır.
DUYGU/ ARZU MERKEZİ; İLİŞKİ VE KİMLİK, Fark edilme, Sevme-takdir edilme, Olumlu kimlik ve imaj arayışındadır.
AKIL/DÜŞÜNCE MERKEZİ; BİLGİ VE YETERLİLİK, Tam bilgi, Öngörebilme, Güvende olma ve uyum arayışındadır.
Bu arayışlarını gerçekleştirme (duygu, düşünce, içgüdü) şekillerini de dikkate aldığımızda doğuştan gelen dokuz (9) farklı temel yapı olduğunu söyleyebiliriz. Enneagram modelinde bunlara mizaç tipi denir. Dolayısıyla her bireyin var oluşuyla beraberinde getirdiği mizaç tipi bu dokuz yapıdan biridir.
MİZAÇ TİPLERİNİN TEMEL ARAYIŞLARI:
MİZAÇ 1 : Doğru eylem ve kusursuzluğu arayan
MİZAÇ 2 : Duygusal paylaşım ve sevilen, ihtiyaç duyulan bir kimlik arayan
MİZAÇ 3 : Üstün işlevsel ve hayran olunan kimlik, imaj arayan
MİZAÇ 4 : Duygusal derinlik, anlam ve özgün kendilik arayan
MİZAÇ 5 : Her şeyi tam bilme, anlama ve bağımsız yetkinlik arayan
MİZAÇ 6 : Zihinsel netlik, kesinlik ve hayata karşı destek, yeterlilik arayan
MİZAÇ 7 : Yenilik, keyifli deneyim ve yeterli üstünlük arayan
MİZAÇ 8 : Varlığını koruma ve güç, hakimiyet arayan
MİZAÇ 9 : İç huzuru, dengeyi koruma ve duyumsal rahatlık arayan
